Safer people, safer bears!!

Waarom zijn ijsberen zo dol op iglo’s? Ze zijn knapperig van buiten en zacht van binnen

Er zijn veel van dit soort grappen te vinden over ijsberen die mensen beschouwen als een lekker hapje. Maar voor locale bevolking, wetenschappers en toeristen kunnen ontmoetingen met ijsberen in het Arctisch gebied dramatisch aflopen.

Door het smeltende zee-ijs zijn steeds meer ijsberen genoodzaakt langere periodes aan land door te brengen, waar ze niet kunnen jagen op zeehonden. Wanneer de dieren aan land komen zijn ze vaak dicht in de buurt van dorpen en onderzoekskampen, waar ze toe worden aangetrokken door de geur van afval, etensresten of honden. Dit leidt steeds vaker tot gevaarlijke situaties voor zowel mens als ijsbeer. In ernstige gevallen raken mensen gewond of worden gedood. IJsberen worden in vele gevallen gedood uit noodweer, of om verdere incidenten te voorkomen.

In het Arctisch gebied is het aantal mensen en ijsberen dat met elkaar in de problemen komt lang niet zo groot vergeleken bij andere gebieden en soorten. In Sumatra bijvoorbeeld, worden elk jaar tientallen mensen gedood door tijgers, waarbij ook de tijgers vaak de dood vinden. Het is echter de verwachting dat door de snelle afname van het leefgebied van de ijsbeer het aantal conflicten in de komende tijd ernstig zal toenemen. Nu al worden er meer ijsberen gezien in en rond dorpen dan enkele jaren geleden. Het is dus zaak om nu te zorgen voor goede maatregelen en voorbereid te zijn op intensiever contact tussen mens en ijsbeer.

Het WWF werkt in de ijsbeerlanden met locale experts om ervoor te zorgen dat er minder conflicten tussen mens en ijsbeer voorkomen en dat beren worden verjaagd zonder daarbij het leven te laten. Zo worden er in Arviat, Canada ‘bear-safe’ containers uitgedeeld waar mensen hun voedsel in kunnen bewaren, hondenkennels worden afgezet met schrikdraad, en er wordt gezorgd voor beter afvalverwerking. In Chukotka, Rusland zijn patrouilles opgezet die de dorpen beschermen tegen ijsberen door de dieren weg te jagen als ze te dichtbij komen.

Afgelopen week waren Gert en ik in Tromsø, Noorwegen bij een workshop over mens-ijsbeer conflicten. De workshop georganiseerd door WWF-Noorwegen en ons kantoor in Nederland was bedoeld voor de uitwisseling van kennis tussen wetenschappers, reisorganisaties en locale jagersorganisaties op het gebied van het voorkomen en afwenden van conflicten. Er waren mensen aanwezig uit alle ijsbeerlanden (Canada, Alaska (US), Groenland (Denemarken), Svalbard (Noorwegen) en Rusland). Ze gaven presentaties over de ernst van dit soort conflicten in hun land, de methodes die er worden toegepast om mens en ijsbeer in betere harmonie te laten samenleven en er werd gediscussieerd over belangrijke ‘gaten’ in beschikbare kennis of middelen. Er werd erg veel aandacht besteed aan de methodes die er zijn om ijsberen weg te jagen en conflicten af te wenden, bijvoorbeeld door middel van signaalpistolen, lichtkogels, peperspray en rubberen kogels. Ook werden methodes besproken om dorpen en bezittingen beschermen en conflicten te voorkomen, zoals door middel van schrikdraad of alarmsystemen rond huizen of hondenkennels.

Naast de uitwisseling van kennis was er ook aandacht voor het ‘Polar Bear Human Information System’, een database waar conflictsituaties in worden beschreven. Alle ijsbeerlanden gaan dit systeem vullen met zowel historische als recente data over aanwezige ijsberen, conflicten en toegepaste maatregelen. Zo kan er een beter overzicht worden verkregen van waar de meeste conflicten voorkomen (en dus meer geld en mankracht moet worden ingezet), en welke methodes wel of niet werken om conflicten te voorkomen of af te wenden.

Doordat er zowel grote overeenkomsten als verschillen zijn tussen de locaties waar conflicten voorkomen bleek de workshop er nuttig voor het uitwisselen van kennis en van elkaar te leren in welke situaties welke methodes het beste werken. Groenlanders kunnen bijvoorbeeld van de Russen leren hoe hun succesvolle patrouilles precies werken. De deelnemers hebben veel met elkaar gesproken en ideeën uitgewisseld voor intensievere samenwerking en concrete plannen voor de toekomst.

Een deel van de opbrengsten uit de Arctic Home campagne komt ten goede aan het werk dat WWF doet met locale gemeenschappen en organisaties om conflicten te verminderen en mens en ijsbeer in betere harmonie te laten samenleven. Zo wordt er bijvoorbeeld geld besteed aan onderzoek in Groenland naar de conflicten die er plaatsvinden, waar ze voorkomen en wat de oorzaken zijn (worden beren aangetrokken door voedsel, hoe wordt er met afval omgegaan, etc.). Ook worden er in dorpen proefprojecten opgezet om te onderzoeken welke maatregelen daar het beste werken om beren buiten de deur te houden.

Safer people, safer bears!